Songs of Western Macedonia (Eratyra Kozanis)

Η Εράτυρα, κεφαλοχώρι της Δυτικής Μακεδονίας έχει παλιά και πλούσια μουσική παράδοση με πολλά τραγούδια που καλύπτουν όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής και της ιστορίας του τόπου: τραγούδια Δωδεκαήμερου (Κάλαντα και Πρωτοχρονιά), Αποκριάτικα, Πασχαλιάτικα, αρραβώνας και χαράς (γάμου), ερωτικά (καντάδες και επιτραπέζια της αγάπης) καθώς και κλέφτικα (επιτραπέζια και τσάμικα).
Μέχρι τώρα έγιναν πολλές επί μέρους καταγραφές των τραγουδιών αυτών, με κυριότερη αυτή του Τ. Σαμαρά του Ραδιοφωνικού Σταθμού Μακεδονίας, της οποίας η αναπαραγωγή της σε καλαίσθητα CD από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Εράτυρας. Καμία όμως δεν κάλυψε όλα τα γνωστά τραγούδια (περίπου 300 σύμφωνα με πρόχειρες εκτιμήσεις). Ο στόχος της νέας συλλογής και επιμέλειας των τραγουδιών που πραγματοποιήθηκε από την κατεύθυνση Ψηφιακών Μέσων του τμήματος Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης είναι σωστικός. Με την αλλαγή του τρόπου ζωής, η πανάρχαια αυτή μουσική παράδοση σβήνει και οι νεώτεροι ούτε καν γνωρίζουν τον μουσικό πλούτο του τόπου τους. Έχουν καταγραφεί, ψηφιοποιηθεί και, μερικά, αποκατασταθεί όσον το δυνατόν περισσότερα τραγούδια (περίπου 300) που τραγουδιούνται ακόμα στην Εράτυρα, ιδιαίτερα από τους παλιότερους. Υπολογίζεται ότι τραγουδιούνται τουλάχιστον ακόμη 100 τραγούδια (ίσως και αρκετά περισσότερα) που δεν έχουν καταγραφεί ακόμα. Ο αριθμός των τραγουδιών είναι εντυπωσιακός, καθώς και η θεματική και τεχνοτροπική τους ποικιλία. Είναι οργανωμένα σε 18 συλλογές, που κάθε μία τους μπορεί να χωρέσει σε 1 CD: 2 CD με τραγούδια της αρραβώνας και του γάμου, 2 CD συρτά, 2 CD της αγάπης (ερωτικά), 1 CD καντάδες, 1 CD δωδεκαήμερου (Kόλιαντα και Σούρβα), 2 CD Αποκριάτικα, 2 CD Πασχαλινά, 3 CD κλέφτικα επιτραπέζια, 1 CD κλέφτικα και τσάμικα, 1 CD παιδικά και 1 CD του θανάτου. Σκοπός ήταν να προκύψει μια χρηστική (παρά φιλολογική, λαογραφική ή μουσικολογική) οργάνωση των τραγουδιών, όσο αυτό είναι δυνατό στις παρούσες κοινωνικές συνθήκες. Τα τραγούδια που τραγουδήθηκαν από κατοίκους της Εράτυρας και καταγράφηκαν είναι τα εξής:

1) Αρραβώνας και χαράς (γάμου)
Χριστόδουλος
Κόρη με τα ξανθά μαλλιά
Πού ησαν περιστερούλα μου
Πέντε χρόνια γκιζιρούσα
Τι όμορφα ταιριάξανε
Κόρη μ’ αρραβωνιάστηκες
Λουλούδι της Βολομπασιάς
Πέρδικα απ’ άλλον μαχαλά
Όταν ήμουνα πουλί
Μόσχος μυρίζει εδώ κοντά
Μαλαματένιος ο σταυρός
Άστε συντρόφισσες
Θυμάσαι όταν φιλιόμασταν
Εψές εις τ’ όνειρό μου
Κάτω στα δασιά πλατάνια
Μιά λεμονίτσα με δυό λεμόνια
Μένα η μάνα μου
Μια Παρασκευή και ένα Σάββατο βράδυ
Του κυρ γαμπρού η μάνα
Αργυρό ξυράφι (Το ξύρισμα του γαμπρού)
Λούζονταν το αρχοντόπουλο
Σήκω μανούλα μ’ κι άνοιξε
Γαμπρέ ποιά μάνα σ’ έκανε
Όσα άστρα έχει ο ουρανός
Μάνα μου τα λουλούδια μου
Σ’ αυτό το σπίτι πού ‘ρθαμε
Για τ’ εσένα κυρα νύφη (Τρανός χορός)
Του παιδιού μου τη χαρά
Απόψε με παντρεύουνε
Σού ‘πα μάνα μ’ πάντρεψε με
Ο Γιάννης μας παντρεύεται
Έβγα πεθερά να δεις τα νιόγαμπρα

2) Συρτά
Γαλάζια που είναι η θάλασσα
Κάτω στης Λάρσας τα τσιαρσιά
Ένα Σαββάτο βράδυ
Πέρα σε εκείνο το βουνό
Σε περιβολάκι μπαίνω
Στον Άδη θα κατέβω
Θέλω να πάω στην αραπιά
Μάνα μ’, στο περιβόλι μας
Μη μ’ αρραβωνιάζεις ‘κόμα
Κάτω σ’ν Αγιά Παρασκευή
Αγαπώ ένα χελιδόνι
Εγώ είμαι του ψαρά ο γιος
Εγώ στα ξένα γκιζιρούσα
Μια βλαχοπούλα έμορφη
Μπάτε κορίτσια στο χορό
Όλα τα πουλάκια
Σού ‘πα, μάνα μ’, πάντρεψέ με
Στη βρύση παραφύλαγα
Την αγάπη μου την αποθύμησα
Τρείς αδελφούλες είμασταν
Χειλάκι μου μελαχροινό
Δώδεκα χρόνια στο στρατό
Ήμουνα μικρό ένα κοριτσάκι
Δε λαλείς καημένο αηδόνι
Κόρη που υφαίνεις το πανί
Μάσε τα περιστέρια σου, Ελένη
Μη με στέλνεις μάνα μ’ στην Αμερική
Λαφίνα
Κάτω στο ρέμα το βαθύ
Tρείς καλές γειτονοπούλες
Μάνα μ’ μια κόρη αγαπώ
Ξένε μ’, κι αν πας να παντρευτείς
Απόψε δεν κοιμήθηκα
Αρχοντογιός παντρεύεται
Τρεις καλές γειτονοπούλες
Μία κόρη ρούχα μάζευε
Τρία καριοφίλια σ’ ένα κλωνάρι
Πουλάκι είχα στο κλουβί
Στο βουνό μιά βοσκοπούλα
Μη με στέλνεις μάνα μ’ στην Αμερική
Κάπ’ τριάντα παληκάρια
Φεγγάρι μου που είσαι ψηλά
Βλάχα πλένει στο ποτάμι
Ένα προς ένα
Πάϊσα στη βρύση για νερό
Μία κόρη ρόδα μάζευε
Το λένε τ’ αηδονάκια
Πάρε τα γκιούμια σ’ κι ελα
Αν πας Μαλάμω για νερό
Σκίζω ‘ρίζω το λεμόνι

3) Ερωτικά επιτραπέζια (της αγάπης)
Απόψε κρύο έκανε
Αφήνω γειά στη γειτονιά
Γλυκοχαράζουν τα βουνά
Δευτέρα μέρα κίνησα
Εγώ είμαι η βλάχα η όμορφη
Εσείς βουνά μου πράσινα
Εψές προψές απέρασα από τη γειτονιά σου
Μιά Κυριακίτσα το πρωί
Μια βοσκοπούλα αγάπησα
Όλα τα πουλιά κι όλα τα χελιδόνια
Σε τούτον τον καλό σοφρά
Φεγγάρι μου ψηλόλαμπρο
Αέρα μου καλοκαιρνέ
Βαλαντωμένη μου καρδιά
Φεγγάρι μου ψηλόλαμπρο άστρο μου χαμήλωσε
Δεν μου μήνυσε η αγάπη μου
Το διάβολο μου έχω βρει με μία γειτόνισσά μου
Μιά κόρη Αγραφιώτισσα
Είμαι ορφανό από παιδί
Αφήνω την καλονυχτιά
Κίνα αηδονάκι μου καλό
Μάνα με κακοπάντρεψες
Ξένος ήμαν κι ήρθα τώρα
Ξενιτεμένο μου πουλί
Λεβέντης είσαι μάτια μου
Σήκω Δημήτρω μ’ κι άλλαξε
Άλφα λέω ν’ αρχινίσω
Τ’ αρνιά βελάζουν
Τι να σε κάνω Χάιδω μου
Τρεις λυγερές τρεις όμορφες
Χορός που γίνεται (Καγκιλεφτός)
Πέρδικα ημέρευα
Σήκω νύφη μου

4) Καντάδες
Καιρό έψαχνα φως μου να βρω
Γλυκά μου μάτια
Ήθελα να ‘χω ταχυδρόμο
Κυνηγός που κυνηγούσε
Το μάθατε τι έγινε αυτή την εβδομάδα
Το μάθατε τι έγινε
Τον παλιό καιρό πάνω στο κάστρο
Φεγγαράκι ήταν τότε
Βουνά και θάλασσες
Ορίζει η μοίρα τους ανθρώπους
Εψές εις το παζάρι
Ο Γιάννος και η Μαρουλιώ
Η Ευγενούλα αρρώστησε

5) Δωδεκαήμερου (κόλιαντα και σούρβα)
Κόλιαντα
Τι ήθελα και σ άγαπούσα (Το έντεκα)
Εμείς εδώ δεν ήρθαμε
Εγώ κρασί δεν έπινα

6) Αποκριάτικα
Το μάθατε τι έγινε την Αποκριά το βράδυ
Πέντε παληκάρια και έξι κοριτσάκια
Κίνησα να πάω στο μύλο
Παπά μ’ τα σιχαρίκια σου
Χιονάτα με τα κίτρινα
Τα ακούς κουμπάρα μου
Γέρασα και δεν μπορώ
Απόψε ο άντρας μ’ έδειρε
Ο Παπάς
Τις τρανές τις αποκριές
Πέντε δέκα παπαδιές
Στης ακρίβειας τον καιρό
Από την Αθήνα
Μες την ταβέρνα
Ο παπάς απο τη βιά του
Παπαδιά πού είν’ ο παπάς
Απόψε δεν κοιμήθηκα
Πέντε μπάμπες κάθονταν
Ποιος είδε θηλυκό παπά

Εισαγωγή στα γνωμ’κά
Για περάστε για περάστε
Κίνησα να πάω ν’ αλέσω
Ποιός τραβάει το χορό
Άλφα λέγω
Με στοίχισαν οι έμορφες
Που τς ανάβουν
Πήγα γω στην Αμερική
Της γριάς
Οι έμορφες μου βάλανε
Όπου βρεις τρυπώνεις
Ο Παπάς ο Γερμανός
Ο Παπάς απ’ την Άνω Κώμη
Δυό ευρώ το ρεβανί
Μαρία με τα κίτρινα
Που τς ανάβουν
Κίνησαν στον ποταμό
Χαϊδεύω τα μαλλάκια της
Ήτανε τι νάτανε
Το μουνί το μαλλιαρό
Νάταν τα μουνιά ντομάτες
Δω τριουρ’ στη γειτονιά
Πήγα εγώ σν Αμερική
Ποιός είδε διάκο
Μιά μικρούλα έμορφη
Της γριάς το μνί γελάει
Ο παπάς από την μπάρα
Ένας παπάς αλώνιζε
Το μουνί δεν ειν’ αρνί
Το μουνί το μουναρέλο
Τις τρανές τις απουκρές
Ο παπάς απ’ το Κοντσκό
Το κορίτσι μ’ το καλό
Τα κορίτσια τα καημένα
Κόρη μου θα σε παντρέψω
Σαράντα μνιά με κύκλωσαν
Ενας παπάς κατέβαινε
Τις τρανές τις αποκριές
Ο Γιάνναρος απέθανε
Παπά μωρέ παπά

7) Πασχαλιάτικα
Σήμερα κι άντε το πουλί μου
Ένας κοντός κοντούτσικος
Άνοιξαν τα δέντρα όλα
Άσπρο τριαντάφυλλο φορώ
Βουλιούμαι μιά βουλιούμαι δυό
Δέντρον έχω στην αυλή μου
Στα μάρμαρα βγήκα να σιργιανίσω
Πανάθεμα ποιός φύτεψε
Τρείς μήνες έχει η άνοιξη
Τούτο το καλοκαιράκι
Ανάμεσα στην Πόλη και στον Γαλατά
Ρύζι έσπερνα
Στα Γρεβενά στον έμορφο τον τόπο
Άγουρος απ’ την Αγιά
Λάλα αηδόνι μ’ λάλα
Αμπέλι μου πλατύφυλλο
Εμ στην πόρτα μου, έμ στ’ αλώνι μου
Μωρ’ εκεί πέρα κι αντίπερα
Δέσπω μ’ ήρθεν η Πασχαλιά
Στη Σέλιτσα στα Νταμπακλιά
Τρία καράβια τούρκικα
Σκύλα πεθερά
Κάπ’ τριάντα παληκάρια
Μια πέρδικα παινεύτηκε
Δυό σύννεφα κατέβαιναν
Στου Αη Θανάση την εκκλησιά
Άιντε μωρέ άιντε
Τώρα Μαγιά τώρα δροσιά
Πέρα στον πέρα μαχαλά
Ο δυόσμος κι ο βασιλικός
Ο Γιάννης κι ο Γιαννάκης
Πέρα στον πέρα μαχαλά
Μηλίτσα πού ‘σαι στο γκρεμό
Πάϊσα στη βρύση για νερό
Νίτσα μ’, Νιτσα μ’, κοκονίτσα μ’

8) Κλέφτικα επιτραπέζια
Χατζήνα
Σήκω σιαπάνω Γιάννο μου
Τον Μάρκο παν στην εκκλησιά
Του Κίτσου η μάνα
Παιδιά απ’ τη Σαμαρίνα
Βγήκεν ο ήλιος σκοτεινός
Μιά μάνα είχαν τα παιδιά
Τίνος μανούλα θλίβεται
Το λεν οι κούκοι στα βουνά
Λούκας
Παύλος Μελάς
Βρέχει, χιονίζουν τα βουνά
Δώδεκα παληκάρια αποφασίσανε
Ο Μήλιος ο πραματευτής
Χάραξαν οι χαραϊές
Χατζήνα
Τρία καράβια αρμένιζαν
Τρείς περδικούλες κάθονταν
Με γέλασε μιά χαραυγή
Καλωσορίστε φίλοι μου
Μάθατε τι έχει γίνει στης Κασσάνδρας τα βουνά
Μάνα και γιός καθότανε
Όλες οι μάνες τα παιδιά
Όλοι μ’ έδιωχναν
Στην φυλακή με βάλανε
Εγώ στον ήλιο ορκίστηκα
Ο Τζέλιος
Όσα βουνά και αν πέρασα
Ποιος είδε ψάρι
Συγγενείς μου λεν να τραγουδήσω
Ταχιά θα πας στην εκκλησιά
Ένας αητός καθότανε
Αρμένου γιός παινεύτηκε
Ένας γέρος γέροντας
Ένα καράβι αρμένιζε
Μια συννεφιασμένη μέρα και μιά σκοτεινή βραδυά
Σηκώνομαι ταχινό μωρέ ταχινό
Ένα πουλί θαλασσινό κι ένα πουλί βουνίσιο
Αντώνη μου τι σκέφτεσαι
Δεν θέλω μάνα μ’ κλάματα
Ένας πασιάς διαβαίνει
Ξεκίνησε ο Ρόβας
Σηκώνομαι πρωί πρωί
Διώξε με μάνα μ’, διώξε με
Του Κώστα τ’ άλογο
Μικρός στα γράμματα
Μην τα μαλώνεις τα παιδιά
Βασιλικέ τριόκλωνε
Του Παπαγιώργη η ανηψιά

9) Κλέφτικα και τσάμικα
Λάμπουν τα χιόνια στα βουνά
Παιδιά μ’ αν θέλ’τε λεβεντιά
Εσείς βουνά των Γρεβενών
Πάνω στις Σέλτσας τον Αηλιά
Ναούμης όταν κίνησε
Πάνω σε τρίκορφο βουνό
Βελούχι
Πουλάκι ξένο
Νεραντζούλα μ’ φουντωμένη

10) Παιδικά
Κοιμήσου, χαϊδεμένο μου
Περπερούνα
Τσιούμ τσιούμ το λεφτό
Πάππους πάππους με τα γένια
Τσίκα τσίκα μπάμπω
Πήγα στο παζάρι

11) Του θανάτου
Σήμερα μαύρος ουρανός
Με γέλασαν και τα πουλιά
Γέρασα, ο μαύρος μ’, γέρασα
Κλάψε με, μάνα
Σεντουκάκι μ’ κλειδωμένο
Ένα αντρόγυνο πολύ αγαπημένο
Του Χάρου η μάνα κάθονταν
Ανάθεμα ποιός έλεγε ο χάρος δεν χωρίζει

Σε αριθμό υπερέχουν τα ιστορικά και κλέφτικα (κυρίως επιτραπέζια ή τσάμικα), που είναι και τα πιο παλιά. Ξεκινούν από τα ακριτικά (λίγα τον αριθμό, π.χ. το ‘Σήκω σιαπάνω Γιάννο μου’) , Τα περισσότερα έρχονται από την εποχή της πρώιμης Τουρκοκρατίας (παιδομάζωμα, π.χ. ‘Χατζήνα’) και μετά, με κορύφωση τον 19ο αιώνα, οπότε εξυμνούν κλεφταρματωλούς, πανελλαδικά γνωστούς (Κολοκοτρωναίοι, Μ. Μπότσαρης) ή τοπικούς (π.χ. Ζιάκας, Νταβέλης, Ναούμης). Εξυμνούν όλους τους εθνικούς αγώνες, με τελευταία αναλαμπή τον Μακεδονικό Αγώνα (Λούκας, Παύλος Μελάς). Είναι η ζωντανή προφορική παράδοση της ιστορία του τόπου μας, ίσως των τελευταίων χιλίων χρόνων, που μεταδιδόταν με παραλλαγές από μάννα σε γιό και από παππού σε εγγονό. Τα πιο πολλά είναι επιτραπέζια και τραγουδιόνταν στα διάφορα γλέντια και αρραβώνες. Υπάρχουν όμως και αρκετά Τσάμικα. Ορισμένα τραγούδια είχαν ειδική χρήση, π.χ. στην Γαλατινή και στην Σιάτιστα, οι ‘Κολοκοτρωναίοι’ τραγουδιούνται από το σόι του γαμπρού όταν επισκέπτεται το σπίτι της νύφης για το γλέντι του αρραβώνα. Τα τοπωνύμιά τους καλύπτουν γεωγραφικά μία ευρύτατη περιοχή: Πόλη, Άγιοι Τόποι, Βλαχιά, Μακεδονία, Θεσσαλία, Αλβανία, Ήπειρο, Στερεά Ελλάδα, νησιά του Αιγαίου, πράγμα που δείχνει ότι η Δυτική Μακεδονία είχε έντονους οικονομικούς δεσμούς με τις περιοχές αυτές. Όλως περιέργως, την τιμητική τους έχουν τα τραγούδια που αφορούν καράβια. Αυτό μάλιστα συμβαίνει σε μία καθαρά ηπειρωτική περιοχή, της οποίας, μέχρι πρόσφατα, πολλοί κάτοικοι δεν είχαν δει ποτέ θάλασσα. Από άποψη εθνικοτήτων, στα τραγούδια αναφέρονται οι Έλληνες (φυσικά), οι Τούρκοι, οι Αρβανίτες, οι Αρμένηδες, οι Εβραίοι. αλλά ποτέ οι Σέρβοι ή οι Βούλγαροι (ούτε καν στα τραγούδια του Μακεδονικού αγώνα). Οι πιο πολλές αναφορές στις άλλες εθνικότητες είναι μάλλον αρνητικές/υποτιμητικές, λόγω της εθνικής ή θρησκευτικής αντιπαλότητας. Μην βιαστείτε να κατατάξετε τα τραγούδια αυτά στον ίσως υποτιμητικό τίτλο ‘αμανέδες’. Έχουν ποικιλία ήχων και ρυθμών, που συγκινούν τους γνώστες και παραπέμπουν κατ’ ευθείαν στην Βυζαντινή εκκλησιαστική και λαϊκή μουσική. Η κατηγορία αυτή αποτελεί και την προσωπική μου προτίμηση.
Ακολουθούν σε αριθμό τα τραγούδια της αρραβώνας και της Πασχαλιάς, που ήταν κυρίως χορευτικά (συρτά), μιας και δεν χρησιμοποιούνταν ορχήστρες (κλαρίνα) ούτε στην αρραβώνα ούτε το Πάσχα. Αντίθετα, στον γάμο (χαρά), η μουσική ήταν κυρίως ορχηστρική (κλαρίνα/χάλκινα). Μερικά τραγούδια του αρραβώνα που τραγουδιόνταν στην αρχή του γλεντιού, όταν ‘προσκυνούσε’ η νύφη, είναι επιτραπέζια, για λειτουργικούς λόγους. Έχουμε και μερικές ιδιαιτερότητες, π.χ. είναι απορίας άξιο ότι ο ‘Χριστόδουλος’, που τραγουδιέται στην Εράτυρα από το σόι του γαμπρού όταν επισκέπτεται το σπίτι της νύφης για το γλέντι του αρραβώνα, αναφέρεται στους Εβραίους που ποτέ δεν πάτησαν το πόδι τους στην περιοχή. Τα υπόλοιπα τραγούδια είναι γρήγορα και εύπεπτα. Τα Πασχαλινά τραγουδιούνταν και χορεύονταν αποκλειστικά από τις γυναίκες. Είναι και τα πρώτα που έσβησαν σταδιακά, ήδη από την δεκαετία του 50, για άγνωστο, σε μένα, λόγο.
Πολλά σε αριθμό είναι και τα σκωπτικά Αποκριάτικα (‘γνωμ’κά’ στην τοπική διάλεκτο). Ας συγχωρήσουν οι ακροατές την ελευθεριότητα λόγου όλων των τραγουδιστών (εμού συμπεριλαμβανομένου), την καλεί το έθιμο της Αποκριάς. Αυτή είναι και η μόνη κατηγορία δημοτικού τραγουδιού που είναι ακόμη ζωντανή στην Δυτική Μακεδονία, με παραγωγή νέων σκωπτικών ή/και ελευθέριων τραγουδιών κάθε χρόνο. Ένα πολύ χαρακτηριστικό πρόσφατο τραγούδι (2008) σατιρίζει την ακρίβεια και τον Καραμανλή με πολύ καυστικό και εύστοχο τρόπο. Τα τραγούδια αυτά είναι σωστό, αλλά τεχνικά δύσκολο, να καταγραφούν με καλή ποιότητα εγγραφής στον φυσικό τους χώρο (γύρω από την κλαδαριά όπου τραγουδιούνται σε χορό). Εξίσου δύσκολη είναι και η ψηφιακή επεξεργασία τους, με αποτέλεσμα πολλά να περιέχουν θορύβους και ομιλίες.
Αντίθετα, λίγα σχετικά είναι τα τραγούδια του Δωδεκαήμερου (Κόλιαντα και Σούρβα). Μην ξεχνούμε ότι τις μέρες αυτές τα κλαρίνα (και παλιότερα και οι γκάιντες) είχαν την τιμητική τους.
Έχουμε επίσης αρκετά ερωτικά τραγούδια. Τα παλιότερα είναι επιτραπέζια με όμορφους στίχους και αργούς Βυζαντινούς ρυθμούς. Τα νεώτερα (του 20ου αιώνα) είναι λόγια ή καντάδες, έντονα επηρεασμένες από την μουσική των πόλεων.
Αρκετά δημοτικά τραγούδια της παρούσας συλλογής. τραγουδιούνται μόνο στην Εράτυρα, ίσως και σε μερικά γειτονικά της χωριά/πόλεις (π.χ. Σιάτιστα, Γαλατινή, Βλάστη, Πελεκάνος, Σισάνι, Νάματα). Η τοπική όμως χρήση των τραγουδιών μπορεί να διαφέρει. Πολλά τραγούδια τραγουδιούνται στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας και αρκετά είναι πανελλαδικά (με ή χωρίς παραλλαγές στα λόγια και στο μουσικό στυλ).

Μελλοντικός στόχος είναι η ολοκλήρωση της καταγραφής, η ανάδειξη των τραγουδιών με ολοκληρωμένη αποκατάσταση ή επανεγγραφή και η μουσικολογική μελέτη αυτού του πλούσιου μουσικού υλικού καθώς και η καταγραφή της ορχηστρικής μουσικής (κλαρίνα, χάλκινα). Γίνεται έκκληση στους Ερατυρείς (ιδιαίτερα τους παλιότερους) που ξέρουν σπάνια τραγούδια ή έχουν παλιές κασέτες/πομπίνες με μουσική ή τραγούδια να με ειδοποιήσουν (Ι. Πήτας, τηλ/φαξ 2310-996304, pitas@csd.auth.gr) ή να μου στείλουν τα τραγούδια αυτά σε οποιαδήποτε μορφή, ώστε να τα συμπεριλάβουμε στον παρόντα διαδικτυακό τόπο. Πολύτιμη μπορεί να είναι η βοήθεια των Ερατυρέων του εξωτερικού επειδή είχαν την τεχνική δυνατότητα (μαγνητόφωνα) να κάνουν καταγραφές τουλάχιστον από την δεκαετία του 60, ίσως και νωρίτερα, κατά τις επισκέψεις τους στο χωριό ή σε γάμους και σε γλέντια. Εκτός αυτού, όπως και ο ίδιος διαπίστωσα στον Καναδά και την Αργεντινή, οι παλιότεροι Έλληνες του εξωτερικού (και φυσικά και οι Ερατυρείς) κρατούν τα έθιμα και ιδιαίτερα την μουσική παράδοση σχεδόν αναλλοίωτη, όπως την άφησαν όταν έφυγαν τις δεκαετίες του 50 και του 60, όταν ακόμα η τοπική μουσική παράδοση ήταν ακμαία.
Τίτλοι τραγουδιών που δεν έχουν καταγραφεί ηχητικά μέχρις στιγμής ή έχουν καταγραφεί μερικώς και πρέπει να καταγραφούν είναι κυρίως Αποκριάτικα, της ξενητιάς, μοιρολόγια, νανουρίσματα καθώς και τα παρακάτω τραγούδια:

Ειδική μνεία πρέπει να γίνει για τους συντελεστές της παραγωγής αυτής, ιδιαίτερα στους τραγουδιστές αλλά και στους φοιτητές της κατεύθυνσης Ψηφιακών Μέσων του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών του Τμήματος Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που ψηφιοποίησαν και αποκατέστησαν ψηφιακά τα τραγούδια. Αν τυχόν έχει παραληφθεί κάποιο όνομα, μπορεί να συμπεριληφθεί στον παρακάτω κατάλογο, σε συνεννόηση με τον κο Ι. Πήτα.

Τραγουδούν: Α. Γκαμάγκαρης, Α. Βρογγιστινού, Λ. Λάμπρου, Σ. Σιζιόπκου, Κ. Ανδρεάδη, Α. Μπόζιου, Π. Μπόζιος, Ν. Μπάτζιος, Γ. Τσιόρκα, Α. Λάμπρου, Ν. Θεοχάρης, Ε. Χασιώτη, Ι. Καραμάνης, Κ. Καραμάνης, Κ. Σιζιόπκος, Ι. Λάμπρος, Μ. Ψώρας, Ν. Τσιάρας, Ι. Μακρογιάννης, Γ. Γρηγοριάδης, Ι. Πήτας, Θ. Μήλιου, Π. Τσάμπουρα, Γ. Τζήκα, Φ. Ζήσου.

Καταγραφή: Α. Γιομπλιάκη, C. Glauser, Α. Λάμπρου, M. Ρίζου, Ι. Πήτας, Κ. Σιζιόπκος, Τάκης Σαμαράς (Ρ.Σ. Μακεδονίας).

Ψηφιοποίηση: Δ. Ζώτος, Ν. Σιδηρόπουλος.

Επιμέλεια ψηφιακής αποκατάστασης: K. Κοτρόπουλος, Ι. Παναγάκης, Ν. Σιδηρόπουλος.

Ψηφιακή αποκατάσταση: Δ. Ζώτος, Ι. Καψούρας, Θ. Κούντριας, Ι. Παναγάκης, Ν. Ρουσσής, Κ. Τζιμούλη, Ν. Χαριτίδης, Ν. Σιδηρόπουλος.

Εξώφυλλο, διαδικτυακός τόπος: Χ.Σαγώνας.

Κανάλι YouTube: Ρ. Τζίμας.

Η μεταφορά της συλλογής στο YouTube έγινε το 2016 από τον μεταπτυχιακό φοιτητή κο Ρ. Τζίμα της κατεύθυνσης Ψηφιακών Μέσων του ΠΜΣ του τμήματος Πληροφορικής ΑΠΘ, στα πλαίσια του μαθήματος ‘Κοινωνικά μέσα’. Επειδή η εργασία ήταν πειραματική (και συμμετείχαν άτομα που δεν είχαν άμεση σχέση με την Δ. Μακεδονία), τυχόν προτάσεις για την βελτίωση της σχέσης οπτικού και ακουστικού υλικού είναι ευπρόσδεκτες.

Η καταγραφή και επεξεργασία των τραγουδιών έγινε χωρίς κερδοσκοπικό στόχο. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους τραγουδιστές και στους συντελεστές της παραγωγής. Μπορούν όλοι να κατεβάζουν τα τραγούδια μέσω διαδικτύου. Σύλλογοι και άλλοι μη κερδοσκοπικοί φορείς μπορούν να διαθέτουν τα τραγούδια μέσω CD ή DVD για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς, ακολουθώντας τις κείμενες διατάξεις, αφού ειδοποιήσουν πρώτα τον γενικό επιμελητή (Ι. Πήτας, τηλ/φαξ 2310-996304, pitas@aiia.csd.auth.gr) και χρησιμοποιήσουν τα εξώφυλλα/εσώφυλλα που υπάρχουν στη διαδυκτιακή σελίδα και αναφέρουν τους τραγουδιστές, τους συντελεστές της παραγωγής και ότι πρόκειται για επιμέλεια της κατεύθυνσης Ψηφιακών Μέσων του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών του Τμήματος Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Καλό άκουσμα και (για τους μερακλήδες) καλό χορό!

Ι. Πήτας
Γενικός επιμελητής της έκδοσης